Tà Dương là một cuốn tiểu thuyết ngắn nhưng đầy ám ảnh của tác giả Dazai Osamu, xuất bản lần đầu năm 1947. Lấy bối cảnh thời kỳ đầy biến động sau Thế chiến thứ hai, cuốn tiểu thuyết khắc họa sống động sự suy tàn của một gia đình quý tộc nhỏ bé giữa những thay đổi xã hội nhanh chóng của Nhật Bản.
— Lưu ý:
» Bên dưới có chứa nội dung truyện.
» Bài viết chỉ phân tích góc nhìn văn học, xã hội về tác phẩm, không cổ súy các hành vi được miêu tả.
Tà Dương là một cuốn tiểu thuyết ngắn nhưng đầy ám ảnh của tác giả Dazai Osamu, xuất bản lần đầu năm 1947. Lấy bối cảnh thời kỳ đầy biến động sau Thế chiến thứ hai, cuốn tiểu thuyết khắc họa sống động sự suy tàn của một gia đình quý tộc nhỏ bé giữa những thay đổi xã hội nhanh chóng của Nhật Bản.
Trong bối cảnh ấy, sự “suy đồi” nổi lên như một chủ đề chân thực và đa diện phản ánh phản ứng của từng cá nhân trước sự đổ vỡ của các giá trị truyền thống và sự bất lực trong việc tìm kiếm ý nghĩa mới.
“… và rồi tôi cũng muốn trở thành một kẻ bị dán mác suy đồi. Tôi nhận ra rằng ngoài cách làm như thế tôi không còn cách sống nào khác.”
Dưới ngòi bút chân thực và sắc sảo của mình, Dazai không chỉ cho ta thấy “suy đồi” như một phản ứng tiêu cực mà còn khám phá nó như một phương thức đối phó cho các cá nhân đang vật lộn với sự chuyển đổi sâu sắc của xã hội.
Suy đồi như một con đường tự hủy và nỗ lực thích nghi thất bại
“Chỉ những người muốn sống thì mới sống được thôi.”
Naoji, người em trai hư hỏng của Kazuko. Giữa những cơn nghiện giày vò, những lời hứa rồi thất hứa, những nỗ lực bác bỏ danh tính để thích nghi thất bại, cuộc sống của Naoji ngày càng mệt nhoài và vô vọng. Cậu, chẳng còn cách nào khác, trượt dần vào con đường tự hủy.
Từ những áp lực vô hình nhưng nặng nề của nguồn gốc quý tộc khiến cậu khó bề hòa nhập và thích nghi.
Cậu tẩy xóa chính mình, “phản kháng lại dòng máu của cha”, “cự tuyệt sự dịu dàng của mẹ” để chứng tỏ, để được bước vào căn phòng của những “người bạn cỏ dại mạnh mẽ” được nuôi dạy theo một cách rất khác.
“Em muốn trở nên đê tiện. Em muốn trở nên mạnh mẽ, không, trở nên cường bạo. Em nghĩ đó là con đường duy nhất để có thể trở thành bạn bè của những người thường dân kia.”
Tuy nhiên chính cậu cũng nhận ra, cậu không lừa phỉnh được ai. “Đám dân đen” dành cho cậu một chiếc ghế dự thính với sự khinh miệt. Và mỉa mai thay, đám người cao quý mà cậu từng chối bỏ cũng từ chối đón tiếp cậu. Cậu không còn đủ tư cách, “bốn mươi phần trăm kìa là đê tiện thật rồi.” Cậu sống như một kẻ bên lề, không chốn dung thân.
Đến sự trốn chạy khỏi thực tại và cái chết.
Cậu mịt mờ giữa những định nghĩa và tái định nghĩa. Để tranh đấu với những người “mạnh mẽ”, cậu buộc mình phải suy đồi, phải đê tiện. Nhưng đối diện với những thứ tư tưởng “hỗn độn nhầy nhụa” đương thời cậu căm ghét và không chịu đựng được. Cậu phản kháng nhưng cậu sợ hãi. Trước “nỗi bất an thế kỷ”, trước những cơn giằng xé nội tâm, cậu vỡ tan.
“Em nương nhờ vào những cơn chóng mặt của rượu và ma túy để muốn được một chút bình yên và rồi mọi chuyện trở nên lung tung hết cả.”
Cậu ăn chơi chỉ để chạy trốn khỏi cái bóng quý tộc chứ chẳng hề vui sướng gì. Tận trong thâm tâm, cậu vẫn giữ niềm kiêu hãnh của riêng mình. Cậu trả tiền cho phần mình mỗi lần đi chơi với người khác. Cậu trân quý những điều đẹp đẽ của người mẹ quý tộc của mình. Cậu phải lòng một phu nhân “chính trực” và “quý phái”.
Và cậu viết “Những người muốn sống họ có thể làm bất cứ chuyện gì để sống còn. Điều đó là tuyệt hảo và vinh quang của kiếp người chắc là nằm ở chỗ đó. Nhưng em nghĩ chết cũng không phải là tội lỗi…. Em sống đến bây giờ cũng đã ráng hết sức rồi.”
Suy đồi như một “cuộc cách mạng đạo đức” và con đường sinh tồn
“Chị sẽ trở thành nhà cách mạng.” Kazuko quyết định. Một cuộc cách mạng đạo đức.
Cô tự nhận mình và ông Uehara là “nạn nhân của thời kỳ quá độ đạo đức”. Khác với Naoji, Kazuko không chấp nhận sự suy tàn một cách thụ động. Cô từ chối hôn nhân sắp đặt và các chuẩn mực cũ, cô muốn sống theo ý mình. Quyết định yêu một người đàn ông đã có gia đình (ông Uehara) và mong muốn có con với anh ta được cô coi là “cuộc đấu tranh đầu tiên” của chính mình, bất chấp những lời răn dạy đạo đức giả tạo.
Cô tuyên bố “con người sinh ra vì tình yêu và cách mạng” và không cảm thấy “một chút tội lỗi nào” khi theo đuổi tình yêu này. Cô nhận ra rằng sự “suy đồi bất lương” mà Naoji nhắc đến có thể được hiểu là “sự dịu dàng,” rằng “suy đồi” có lẽ cũng là “phương thức chiến đấu.” Và “cầu vồng” tình yêu của cô, con người phóng đãng, “suy đồi” trong mắt thế gian chính là người mang đến cho cô cái can đảm chiến đấu ấy.
Cuối cùng, cô cảm thấy “hạnh phúc” khi biết mình mang thai và tin rằng mình đã “chiến thắng” cuộc đấu tranh với “đạo đức cũ.”
“Đứa con hoang và mẹ nó.
Tuy nhiên, hai người chúng em sẽ đấu tranh đến cùng với thứ đạo đức cổ hủ, sẽ sống như mặt trời.” Kazuko viết.
Cô đã sống sót và “tranh đấu với thế gian” để thực hiện những mong muốn của mình, tìm thấy mục đích sống trong chính sự “suy đồi” của mình.
Uehara Jiro: Người “suy đồi” được gắn nhãn và sự chân thực yếm thế
Ông Uehara, người tình của Kazuko, đại diện cho khía cạnh của sự chân thật trong suy đồi. Ông ta là một nhà văn phóng đãng, một người nghiện rượu, và các tác phẩm của ông ngày càng “có tính chất vô đạo đức.” Tuy nhiên, Kazuko bị cuốn hút bởi sự chân thật không che đậy của ông ta. Uehara thẳng thắn thừa nhận tình trạng “hoàng hôn của sinh mệnh, hoàng hôn của nghệ thuật, hoàng hôn của nhân loại.” Việc ông khuyên Naoji chuyển từ ma túy sang rượu, cho rằng rượu tuy cũng là tệ nạn nhưng xã hội lại “dễ khoan dung” hơn, cho thấy một cách tiếp cận thực dụng để sống sót trong một xã hội thay đổi.
Dazai miêu tả Uehara như một người đàn ông không giấu giếm bản chất thật của mình, không đeo cái “vẻ ta đây có tư cách”. Uehara thể hiện cái nhìn yếm thế về xã hội, cho rằng những người “tốt và được tôn trọng” đều là những kẻ dối trá và giả tạo. Ông ta tin rằng trong một xã hội như vậy, chỉ có “ một là về quê làm ruộng, hai là tự sát, ba là bám váy đàn bà” là những lựa chọn thực tế. “Suy đồi” của ông ta là một phản ứng trực tiếp với sự đổ vỡ đạo đức mà ông nhận thấy.
Sự Tương Phản và Sắc Thái Trong Khái Niệm “Suy Đồi”
Trong khi sự suy đồi của Naoji dẫn đến cái chết và sự từ bỏ, sự “suy đồi” của Kazuko dẫn đến một khởi đầu mới và “cuộc cách mạng” của riêng cô.
Cả Naoji và Kazuko đều là nạn nhân của giai đoạn lịch sử này. Dazai, qua Naoji, thể hiện sự đau khổ của những người không thể thích nghi với sự thay đổi, trong khi qua Kazuko, ông khám phá khả năng tìm thấy ý nghĩa và sức sống mới ngay trong sự “đồi bại” của mình.
“Suy đồi” trở thành một khái niệm đa chiều, phản ánh sự mâu thuẫn nội tâm, cuộc đấu tranh để tồn tại và định hình lại giá trị trong một thời đại hỗn loạn, nơi “cái đạo đức cổ hủ vẫn còn nguyên vẹn, không hề thay đổi, vẫn trói buộc chân tay chúng ta.”
Dazai không khiến chúng ta phán xét nhân vật và sự “suy đồi” của họ một cách đơn thuần, mà khám phá nó như một triệu chứng và một cơ chế đối phó của các cá nhân đang vật lộn với sự chuyển đổi sâu sắc của xã hội. Trong một thế giới mà các giá trị truyền thống đã mất đi ý nghĩa, việc sống một cuộc đời suy đồi – theo định nghĩa xã hội – có thể là cách duy nhất để một số người giữ được bản ngã và tìm thấy mục đích sống, thậm chí là đạt được một “cuộc cách mạng” cá nhân.
Khám phá thêm từ Chuyện Đọc
Đăng ký để nhận các bài đăng mới nhất được gửi đến email của bạn.
