Từ Phản văn hóa (Counterculture) dùng chỉ chung cho bất cứ phong trào đấu tranh cho những lý tưởng đi ngược lại với những lý tưởng của xã hội đương thời. Dẫu cho bản thân ‘phản văn hóa‘ không được xem là một thể loại, nhưng với khái niệm của mình, thuật ngữ này đã gắn mình với một số lượng lớn tiểu thuyết và phi tiểu thuyết của thế kỷ XX và sau này. Từ cuộc nổi loạn của dân hippie những năm 1960 cho đến những cuộc đấu tranh dai dẳng của những nhóm thiểu số đòi quyền bình đẳng, những cuốn sách này khắc họa ý tưởng phản văn hóa theo một cách riêng và mang trong mình một lý tưởng văn hóa riêng của chính mình.
9. Trên đường (Jack Kerouac – 1975)
Trên đường đã trở thành một nhân tố chính trong dòng văn phản văn hóa. Jack Kerouac viết cuốn tiểu thuyết này dựa trên mối quan hệ của anh với người đồng nghiệp tại Beat, nhà thơ Neal Cassady, người xuất hiện trong cuốn sách với vai trò là Dean Moriarty. Kerouac, chính anh đã trở thành nhân vật chính của cuốn tiểu thuyết – Sal Paradise, và một vài nhân vật khác cũng xuất hiện trong tiểu thuyết được anh lấy mẫu từ những mối quan hệ xung quanh anh. Cuốn tiểu thuyết, được chia thành năm phần, mô tả chi tiết về những chuyến phiêu lưu của Sal và Dean. Tình dục, chất kích thích và nhạc jazz là những nền tảng mà nhân vật như Dean sử dụng để trải nghiệm cuộc sống, chúng cũng ảnh hưởng và thôi thúc Sal tìm kiếm tự do riêng cũng như luôn coi khinh những thủ tục cần được tuân thủ. Sal bắt đầu du hành khắp nước Mỹ, thỉnh thoảng cùng với Dean bên mình, và mở mang tầm nhìn của mình qua những tình huống mà mình gặp phải. Theo diễn biến của tiểu thuyết, Sal bắt đầu hiểu được sự phức tạp của tự do, và kết thúc bằng một suy ngẫm về những chuyến hành trình của anh và vai trò của Dean trong cuộc sống của mình.
Cuốn tiểu thuyết được viết trong 3 tuần, chúng là những đoạn trích từ cuốn nhật ký mà Kerouacs giữ bên mình khi du hành đất nước với Cassady. Đầu tiên nó được đánh máy trên giấy cuộn dài 30 feet (9 mét). Kerouac sử dụng kỹ thuật dòng ý thức trong khi viết Trên đường, khiến cho chúng trở nên thật thông thường như anh chỉ đang viết thư cho một người bạn.
8. Thác loạn ở Las Vegas của Hunter S. Thompson (1971)
Giống như Trên đường của Kerouac, tiểu thuyết Thác loạn ở Las Vegas của Hunter S. Thompson là một dạng tiểu thuyết tự truyện tự nhiên. Câu chuyện dựa trên hai chuyến đi đến Las Vegas của Thompson và người đại diện của anh ấy, Oscar Zeta Acosta, với mong muốn tập hợp đủ thông tin cho những bài báo được ủy thác bởi Tờ báo Minh họa thể thao và tờ Rolling Stone. Nhân vật chính, Raoul Duke, hình tượng văn học của Thompson, đến Las Vegas với người đại diện Dr. Gonzo, hình tượng văn học của Acosta. Trong khi ở đó, Duke và Dr. Gonzo muốn báo cáo về cuộc đua xe máy Mint 400, nhưng họ liên tục bị gián đoạn bởi việc sử dụng chất kích thích mạnh như LSD, cocaine, ma túy và rượu. Trong những cơn ảo giác của mình, hai người họ suy nghĩ về ý nghĩa của “Giấc mơ Mỹ” và ý tưởng phản văn hóa của mình.
Việc thuật lại quá khứ của Thompson theo cách thức hơn cả dùng thủ pháp pha trộn thực tế và tiểu thuyết, thứ tạo ra thể loại báo chí gật gân (gonzo journalism), là một phương pháp báo cáo vốn tự nó đã mang tính chất phản văn hóa.
7. The color purple của Alice Walker (1982)
The color purple của Alice Walker chứng tỏ ý tưởng phản văn hóa theo một cách khác so với những tác phẩm của Kerouac và Thompson. Trong khi họ chống lại những lằn ranh xã hội về cách chúng ta sống, thì Walker chống lại chủ nghĩa phân biệt chuẩn tộc và chủ nghĩa phân biệt đối xử giới tính của người Mỹ thế kỷ XX.
The color purple là một tập biên soạn những bức thư từ nhân vật chính Celie gửi đến Chúa. Celie là một cô gái nghèo khổ người Mỹ Phi, 14 tuổi đã liên tục bị đánh đập và hãm hiếp bởi người cha dượng. Cô bị buộc phải cưới một người đàn ông, người cũng ngược đãi cô. Cuối cùng cô gặp Sofia, một người phụ nữ mạnh mẽ đấu tranh cho chính mình trong nhiều tình huống khi phải đối mặt với nạn phân biệt giới tính và chuẩn tộc. Như một cái nhìn thầm kín trước những gian nan, nỗi cực khổ và sức mạnh của những người phụ nữ Mỹ Phi như Celie và Sofia, The color purple là một biểu tượng cho cả văn chương về quyền công dân và văn chương nữ quyền.
Walker nhận giải Pulitzer cho mục tiểu thuyết vào năm 1983 với cuốn sách The color purple của mình, và gần đây cuốn tiểu thuyết được chuyển thể thành phim (1985) và phổ nhạc (2005) dưới cùng một tên.
6. Lò sát sinh số 5 của Kurt Vonnegut (1969)
Mua sách tại: Shopee | Lazada | Tiki
Lò sát sinh số năm của Kurt Vonnegut là một tiểu thuyết nửa tự truyện trào phúng về Chiến tranh thế giới thứ II. Cuốn tiểu thuyết bắt đầu, bằng việc sử dụng một người kể chuyện chưa được xác thực, câu chuyện về một người lính Mỹ Billy Pilgrim. Cuộc sống của Pilgrim được kể lại bằng những hồi tưởng của chính anh, vậy nên câu chuyện không đi theo một thứ tự nhất định. Anh ta mới đầu là một trợ lý giáo sĩ, căm ghét chiến tranh và từ chối chiến đấu. Sau đó anh ta bị bắt bởi đoàn lính Đức trong suốt cuộc chiến ở Bulge và sống sót sau nhiều sự kiện và được cứu vào ngày V-E. Sau khi được chữa trị khỏi PTSD (post-traumatic stress disorder – rối loạn căng thẳng hậu chấn thương), và ổn định gia đình với một người vợ và những đứa con, Pilgrim bị bắt cóc bởi người Tralfamador, những người ngoài hành tinh đến từ Tralfamador. Anh ta bị nhốt trong một triển lãm sở thú cùng với Montana Wildhack, một con người khác. Họ yêu nhau và có một đứa con, nhưng Pilgrim ngay sau đó lại bị gửi về Trái đất. Cuối cùng Pilgrim bị bắn chết bởi một kẻ đâm thuê chém mướn nhiều năm sau đó, sau khi diễn thuyết về cái chết ở sân vận động bóng chày.
Cuốn tiểu thuyết thể hiện quản điểm chống chiến tranh một cách châm biến trong khi cũng khuyến khích một quan điểm về định mệnh, thứ bị nắm giữ bởi những người Tralfamador, những người đã bắt cóc Pilgrim và cuối cùng bởi chính Billy lúc kết thúc tiểu thuyết.
5. Người lạ ở vùng đất lạ của Robert Heinlein (1961)
Dd-b
Người lạ ở vùng đất lạ là một tiểu thuyết khoa học của Robert Heinlein, viết về cuộc đời của Valentine Michael Smith, một người đàn ông được sinh ra trong không gian và được nuôi dưỡng ở Sao Hỏa. Smith đến Trái đất lần đầu tiên khi anh 25 tuổi và chiến đấu chống lại cái xã hội khác xa cái xã hội của người Sao hỏa.
Trong giai đoạn tiền chiến tranh thế giới thứ III ở Mỹ, tổ chức tôn giáo nắm giữ những quyền lực vô song. Smith kết bạn với Gillian, Ben và Jubal, những người đã giúp anh trốn thoát khỏi cơ quan chính phủ. Cuối cùng Smith tạo ta nhà thờ của mọi thế giới, đáp lại những tôn giáo mục nát mà anh chống lại. Nhà thờ này cũng là một biểu tưởng khá giống với lý tưởng phản xã hội: tình dục cởi mở và từ chối chấp nhận tuân thủ những quy luật thông thường. Thành viên của nhà thờ học tiếng sao Hỏa theo Smith và cuối cùng phát triển những khả năng điều khiển vật từ xa. Smith bị giết bởi một nhóm người phản đối, những người khăng khăng rằng nhà thờ mới của anh chính là một sự báng bổ. Cuốn sách kết thúc với một ngụ ý rằng, Valentine Michael Smith, thật sự, chính là một hiện thân của một tổng thiên thần.
Tên gốc của cuốn tiểu thuyết là Kẻ dị giáo, là một ẩn ý về sự khác biệt với nền tôn giáo dương thời, và vì vậy khác biệt với nền cấu trúc văn hóa. Vào năm 2012, Thư viện Congress đặt tên cuốn sách là “Cuốn sách định hình người Mỹ”. Một phiên bản đầy đủ của tiểu thuyết được xuất bản vào năm 1991, bao gồm thậm chí khá nhiều phát biểu phản văn hóa, những phát ngôn đã bị xóa đi bởi những nhà xuất bản vì bản chất gây căm phẫn của chính chúng.
4. The Fire Next Time của James Baldwin (1963)
The fire next time gồm 2 luận văn thách thức những mối liên hệ giữa giống loài. Luận văn đầu tiên “My Dungeon Shook: Bức thư gửi đến người cháu của tôi nhân lễ kỷ niệm một trăm năm giải phóng” thuật lại những đối xử đối với người Mỹ Phi trong lịch sử Mỹ. Bức thư nhằm giáo dục người cháu, nhưng cũng ẩn chứa những kêu gọi đối với người Mỹ Phi, rằng họ phải tiếp tục đấu tranh cho một tự do thực thụ. Bức thư dẫn đến một lý lẽ sâu sắc: rằng cái buổi kỷ niệm 100 năm độc lập đang được kỷ niệm 100 năm là quá sớm. Luận văn thứ hai, “Down at the cross: Bức thư từ một tôn giáo trong tâm trí tôi,” thuật lại những trải nghiệm của Baldwin với đạo Cơ đốc, những mối quan hệ giữa giống loài và tôn giáo nhìn chung, và tư tưởng đạo Hồi của người Mỹ Phi ở Harlem. Baldwin, qua hai tiểu luận bằng thư này, mưu cầu một ý tưởng phản đối văn hóa thứ đã đè nặng người dân Mỹ Phi trong nhiều thế kỷ.
3. Bay trên tổ cúc cu của Ken Kesey (1962)
Bay trên tổ chim cúc cu của Ken Kesey cung cấp một cách tiếp cận theo lối truyện ngụ ngôn về lý tưởng phản văn hóa. Tiểu thuyết diễn ra ở một bệnh viện tâm thần Oregon, được kể bởi “Chief” Bromden – một người gốc nửa Mỹ, người thuật lại câu chuyện của bệnh nhân Randle Patrick McMurphy. McMurphy giả khùng để được ra tù, điều này cho phép anh ta thực hiện lệnh tuyên án trong bệnh viện tâm thần. Anh ta liên tục kích động và tạo nên những hỗn loạn giữa bệnh nhân và y tá. Sau khi một trong những bệnh nhân tự vẫn, McMurphy bị đổ tội bởi một y tá, người mà anh thường xuyên va chạm, xung đột. Anh ta bất ngờ đánh và tấn công cô ta, điều này khiến cho anh ta phải nhận một cuộc phẫu thuật thùy não và nhận cuộc sống thực vật. Chief trốn khỏi bệnh viện, bao che cho McMurphy như một cử chỉ thương hại trước khi đi tìm tự do. Cuốn tiểu thuyết được xem như một truyện ngụ ngôn chống phá xã hội, với bệnh viện và các y tá đại diện cho chính phủ chuyên đàn áp và McMurphy bên chống đối.
2. Bí ẩn nữ tính của Betty Friedan (1963)
Được xem là điểm sáng sau làn sóng nữ quyền thứ hai ở Mỹ, Bí ẩn nữ tính tấn công vào những công thức ngầm hiểu của phụ nữ trong xã hội. Betty Friedan tổ chức và ghi lại hàng tá nghiên cứu của bà, cuối cùng bà xuất bản sách vì không có tạp chí nào chịu phát hành bài báo gốc của bà.
Cuốn sách phi hư cấu này giới thiệu một vấn đề không tên, thứ được mô tả như một cảm giác không hạnh phúc của phần lớn phụ nữ Mỹ thế kỷ 20. Bà tranh luận rằng cảm xúc này sẽ vĩnh viền tồn tại vì những hạn chế trong vai trò của người phụ nữ, cái vai trò người nội trợ mà họ buộc phải gánh lấy. 14 chương tiếp theo mô tả chi tiết nghiên cứu to lớn của bà, giải thích những thuật ngữ trong tháp nhu cầu của Abraham Maslow đối với một người bình thường, lý thuyết của Freudm và những lý thuyết tâm lý học phức tạp khác, những thứ gây ảnh hưởng sâu rộng đến cảm xúc của phụ nữ những năm 50 và sau này. Bà kết thúc bằng việc đề xuất cách mà một người Mỹ có thể thực hiện để không rơi sâu thêm vào cái bẫy này.
1. Đánh cắp cuốn sách này của Abbie Hoffman (1971)
Abbie Hoffman xuất bản Đánh cắp cuốn sách này như một hướng dẫn cho những hành động chống lại chính phủ. Cuốn sách được chia làm 3 phần “Tồn tại!” “Chiến đấu!” và “Tự do!” – với nhiều phụ mục.
Được viết bằng phong cách sổ tay “Làm cách nào” cho những thành viên phản văn hóa, Đánh cắp cuốn sách này là một ảnh chụp nhanh cho phong trào hippie và những tư tưởng mà nó tồn tại vì. Các mục nhỏ bao gồm những thông tin chi tiết về làm sao để trồng thành công cây gai dầu (ma túy), làm thế nào để phản kháng, sống trong công xã, và thậm chí là trộm vặt.
Nó quá khiêu thích đến mức Hoffman cuối cùng đã tạo nên công ty xuất bản của riêng mình, Pirate Editions để bán cuốn sách này, vì những nhà xuất bản khác quá sợ phải đính tên của họ vào cuốn sách. Dẫu cho nó được quảng cáo là đáng sợ, Đánh cắp cuốn sách này đã rất thành công và được ghi nhận bởi Woodstock Nation, những người đã lấy thuật ngữ của Hoffman dành cho người Mỹ – “Pig Nation” thành của họ.
Hoffman cũng đồng sáng lập tổ chức Youth International Party – “Yippies” như một tổ chức phản chính trị.
Theo Britannica
Khám phá thêm từ Chuyện Đọc
Đăng ký để nhận các bài đăng mới nhất được gửi đến email của bạn.